در سايت ديلمستان مطلبي خواندم كه برق از سرم پراند و مجبور شدم مطالب زير را به نگارش در اورم اميد وارم كه فوريت موضوع با خواندن مطالب زير و تو ضيحات من براي شما نيز روشن شود.
فرشاد كاميار رحيم آباد
آيا زبان مردمان ديلمان بزرگ را مي توان" تاتي" ناميد ؟
) زبان مردم دیلمستان ، ديلمي(تاتي) است ، كه آرامش و شيريني خاص خود را داراست . زبان ديلمي از شمال تا سراوان رشت ، از جنوب تا الموت قزوين ، از شرق تا ديلمان ، اشكور و كوههاي غرب مازندران و از غرب تا كوههاي تالش گسترده است. زبان(گويش) تاتي(ديلمي) در مناطق ديلمان و اشكور به علت مراودات چندين ساله مردم با مناطق جلگه اي و گيلك نشين ، لهجه گيلكي به خود گرفته است و همين مساله در مناطق ديلم نشين مازندران نيز به چشم مي خورد.
بر اين زبان نام هاي مختلف نهاده اند:
- ديلمي: به اصالت اين زبان بر مي گردد و نامي كاملا بومي است.
- تاتي: در زمان كنوني به اين اسم خوانده مي شود. (
نوشته بالا مو به مو از سايت " ديلمستان " در اين جا آورده شده كه بسيار جاي كنكاش و بحث دارد . در اينكه محدوده ي جغرافيايي مردمان ديلم كجا وكجا بوده وهست اختلاف اساسي آنچناني وجود ندارد اما چيزي كه با خواندن مطلب بالا برق را از سر آدم ميپراند " تاتي " ناميدن زبان مردم ديلمان و اشكور است كه اصالت تاريخي نه تنها منطقه ي ديلمان بزرگ كه همه ي آن چيزهاي ديگري كه مربوط به اقوام گيل و ديلم ميشود را يكجا عمدا يا سهوا زير سوال مي برد .
در كتاب نام ها ونامداران گيلان آمده است كه " هنوز گويش مردمي از پيركوه آمارلو و جمعي از خانواده هاي دوگاهه لاكه تكليم دارستان و آبادي هاي بين رودبار و طارم تاتي ناميده مي شود . "
اما پرسش اين جاست كه آيا اين همه ي آن چيزي است كه ديلمان بزرگ ناميده مي شود ؟ آيا اين بخش كوچك از ناحيه ي وسيع ديلمان بزرگ كه زبانشان به واسطه ي كوچانده شدن اجباري اقوام كرد به منطقه بيشتر تحت تاثير زبان كردي است مي تواند تعميم يابد به كل مناطق ديلمان و اشكور ( چه در محدوه ي جغرافيايي گيلان و چه در غرب مازندران ) ؟
("تاتي" :در زمان كنوني به اين اسم خوانده مي شود .) يعني چه ؟ كجا خوانده مي شود ؟ در كدام محدوده ي جغرافيايي؟ آيا بواسطه ي آنكه چند روستا و منطقه ي جغرافيايي كه زبان خودشان را كه آن هم متاثر از زباني مهاجر ( كردي ) است تاتي مي نامند زبان ديلمي كه يك زبان اصيل برامده از زبانهاي همه ي اقوام گيل و ديلم از ابتداي تاريخ تا كنون بوده تاتي ناميده مي شود ؟ كجا مردم كوهستان وجلگه هاي تحت تاثير تمدن ديلمان بزرگ زبان خودشان را " تاتي " مي دانند .؟ كدام آكادمي معتبر زبان شناسي تو ي دنيا به خودش جرات ميدهد كه همچنين ادعاي واهي را سر هم كند كه زبان ديلمي را كه در خانواده زبان گيلكي جاي دارد " تاتي " بداند ؟ در سراسر كوهستان اشكور چه در ناحيه ي رحيم آباد ( رودسر) چه در ناحيه ي كو هستاني رامسر و چه تنكابن يك نفر هم يافت نمي شود كه زبان مادري خودش را تاتي بداند . و در منطقه ي ديلمان امرزي هم تا آنجا كه من رفته ام واطلاع دارم به غير از همان مناطقي كه بيشتر تحت تاثير زبان كردي اقوام كوچانده شده به منطقه بوده است كسي زبان خودش را تاتي نمي خواند . در اسپيلي در كوه پس در نيوول در ميكال در گلك در ديارجان در ملكوت در آسيابر در گورج در گرماور در كوجيد در امام ودر خود ديلمان آيا ميتوانيد يك نفر را پيدا كنيد كه زبان خود را تاتي بداند ؟ براي من كه از پدر ريشه در خاك ديلمان دارم و از مادر ريشه در خاك اشكور و كمتر روستايي در اين دو ناحيه است كه يا نرفته باشم يا با مردمش برخورد نداشته باشم شنيدن همچنين ادعاي واهي بدون پشتوانه ي علمي وآكادميك زبان شناسي خيلي مضحك و خنده دار به نظر مي رسد . اين ادعا كه زبان مردم ديلمان و اشكور در گيلان و مازندران تحت تاثير زبان مناطق جلگه نشين لهجه هاي گيلكي قرار گرفته اند يعني چه ؟ كدام لهجه ي گيلكي ؟ آيا جز آن است كه زبان ديلمي خود شاخه اي غير قابل تفكيك از زبان گيلكي يا زبان ديلمي مادر است البته در مناطق ديلم نشين نه مناطق تحت نفوذ زبان هاي مردمان به اجبار كو چانده شده ( كه ممكن است جا هايي از اين مناطق مردم زبانشان را تاتي بدانند ) . نحوه ي صحبت كردن يك آدم در محدوده ي جغرافيايي ديلمان بزرگ با نحوه ي صحبت كردن يك نفر در ناحيه ي جلگه نشين مثلن رودسر يا لنگرود چه قدر با هم متفاوت است كه ما بخواهيم آنرا لهجه بر امده از اين يا برعكس بدانيم و قتي ساختار زباني يكي است فقط برخي كلمات و واژه ها متفاوت بيان ميشود تحت تاثير قرار گرفتن يكي از ديگري بي معني مي شود واين موضوع پررنگ جلوه مي كند كه هر دو لهجه ريشه در يك زبان مشتر ك دارند كه مي توان آن زبان واحد و ريشه ي مشترك را گيلكي يا ديلمي بناميم . جدا از اين مسايل در طول تاريخ با ورق زدن اسناد همواره گيل وديلم در كنار هم بوده اند و اصولن بايد ريشه ي مشتركي داشته باشند و اين خود پيوند زباني مشترك را بين شان تقويت مي كند . اين جدا سازي ظريف با تهي كردن اصالت واقعي زبان ديلمي وسوق دادن آن به سمت زبان تاتي كه اميد وارم سهو ا اتفاق افتاده باشد زيبنده ي سايتي نيست كه نام با ابهت ديلمان را يدك مي كشد . اصولن گيل و ديلم چون شير و شكر در هم آميخته اند و زبانشان امروز چه به لحاظ ساختاري و چه به لحاظ گويش تفاوت آنچناني با هم ندارد وچه اين زبان را ديلمي يا گيلكي بناميم ريشه ي واحد آن مانع از تفكيك كردن آن ميشود چه رسد به آنكه بخواهيم بخشي از اين زبان را به زبان مهجور ديگري حواله دهيم .
اميد وارم كه اين توضيح كوتاه براي رساندن مطلب و اهميت موضوع كفايت كند وسايت ديلمستان هم اين اشتباه فاحش خود را باز سازي كند در صورت لزوم مدارك عديده ديگري بر واهي بودن ناميده شدن زبان ديلمي با عنوان" تاتي" (كه طبق ادعا انگار درسراسر ديلمان بزرگ اين گونه اطلاق شده ) ارايه خواهد شد . فرشاد كاميار http://kandooj.persianblog.com/
فرشاد كاميار رحيم آباد
آيا زبان مردمان ديلمان بزرگ را مي توان" تاتي" ناميد ؟
) زبان مردم دیلمستان ، ديلمي(تاتي) است ، كه آرامش و شيريني خاص خود را داراست . زبان ديلمي از شمال تا سراوان رشت ، از جنوب تا الموت قزوين ، از شرق تا ديلمان ، اشكور و كوههاي غرب مازندران و از غرب تا كوههاي تالش گسترده است. زبان(گويش) تاتي(ديلمي) در مناطق ديلمان و اشكور به علت مراودات چندين ساله مردم با مناطق جلگه اي و گيلك نشين ، لهجه گيلكي به خود گرفته است و همين مساله در مناطق ديلم نشين مازندران نيز به چشم مي خورد.
بر اين زبان نام هاي مختلف نهاده اند:
- ديلمي: به اصالت اين زبان بر مي گردد و نامي كاملا بومي است.
- تاتي: در زمان كنوني به اين اسم خوانده مي شود. (
نوشته بالا مو به مو از سايت " ديلمستان " در اين جا آورده شده كه بسيار جاي كنكاش و بحث دارد . در اينكه محدوده ي جغرافيايي مردمان ديلم كجا وكجا بوده وهست اختلاف اساسي آنچناني وجود ندارد اما چيزي كه با خواندن مطلب بالا برق را از سر آدم ميپراند " تاتي " ناميدن زبان مردم ديلمان و اشكور است كه اصالت تاريخي نه تنها منطقه ي ديلمان بزرگ كه همه ي آن چيزهاي ديگري كه مربوط به اقوام گيل و ديلم ميشود را يكجا عمدا يا سهوا زير سوال مي برد .
در كتاب نام ها ونامداران گيلان آمده است كه " هنوز گويش مردمي از پيركوه آمارلو و جمعي از خانواده هاي دوگاهه لاكه تكليم دارستان و آبادي هاي بين رودبار و طارم تاتي ناميده مي شود . "
اما پرسش اين جاست كه آيا اين همه ي آن چيزي است كه ديلمان بزرگ ناميده مي شود ؟ آيا اين بخش كوچك از ناحيه ي وسيع ديلمان بزرگ كه زبانشان به واسطه ي كوچانده شدن اجباري اقوام كرد به منطقه بيشتر تحت تاثير زبان كردي است مي تواند تعميم يابد به كل مناطق ديلمان و اشكور ( چه در محدوه ي جغرافيايي گيلان و چه در غرب مازندران ) ؟
("تاتي" :در زمان كنوني به اين اسم خوانده مي شود .) يعني چه ؟ كجا خوانده مي شود ؟ در كدام محدوده ي جغرافيايي؟ آيا بواسطه ي آنكه چند روستا و منطقه ي جغرافيايي كه زبان خودشان را كه آن هم متاثر از زباني مهاجر ( كردي ) است تاتي مي نامند زبان ديلمي كه يك زبان اصيل برامده از زبانهاي همه ي اقوام گيل و ديلم از ابتداي تاريخ تا كنون بوده تاتي ناميده مي شود ؟ كجا مردم كوهستان وجلگه هاي تحت تاثير تمدن ديلمان بزرگ زبان خودشان را " تاتي " مي دانند .؟ كدام آكادمي معتبر زبان شناسي تو ي دنيا به خودش جرات ميدهد كه همچنين ادعاي واهي را سر هم كند كه زبان ديلمي را كه در خانواده زبان گيلكي جاي دارد " تاتي " بداند ؟ در سراسر كوهستان اشكور چه در ناحيه ي رحيم آباد ( رودسر) چه در ناحيه ي كو هستاني رامسر و چه تنكابن يك نفر هم يافت نمي شود كه زبان مادري خودش را تاتي بداند . و در منطقه ي ديلمان امرزي هم تا آنجا كه من رفته ام واطلاع دارم به غير از همان مناطقي كه بيشتر تحت تاثير زبان كردي اقوام كوچانده شده به منطقه بوده است كسي زبان خودش را تاتي نمي خواند . در اسپيلي در كوه پس در نيوول در ميكال در گلك در ديارجان در ملكوت در آسيابر در گورج در گرماور در كوجيد در امام ودر خود ديلمان آيا ميتوانيد يك نفر را پيدا كنيد كه زبان خود را تاتي بداند ؟ براي من كه از پدر ريشه در خاك ديلمان دارم و از مادر ريشه در خاك اشكور و كمتر روستايي در اين دو ناحيه است كه يا نرفته باشم يا با مردمش برخورد نداشته باشم شنيدن همچنين ادعاي واهي بدون پشتوانه ي علمي وآكادميك زبان شناسي خيلي مضحك و خنده دار به نظر مي رسد . اين ادعا كه زبان مردم ديلمان و اشكور در گيلان و مازندران تحت تاثير زبان مناطق جلگه نشين لهجه هاي گيلكي قرار گرفته اند يعني چه ؟ كدام لهجه ي گيلكي ؟ آيا جز آن است كه زبان ديلمي خود شاخه اي غير قابل تفكيك از زبان گيلكي يا زبان ديلمي مادر است البته در مناطق ديلم نشين نه مناطق تحت نفوذ زبان هاي مردمان به اجبار كو چانده شده ( كه ممكن است جا هايي از اين مناطق مردم زبانشان را تاتي بدانند ) . نحوه ي صحبت كردن يك آدم در محدوده ي جغرافيايي ديلمان بزرگ با نحوه ي صحبت كردن يك نفر در ناحيه ي جلگه نشين مثلن رودسر يا لنگرود چه قدر با هم متفاوت است كه ما بخواهيم آنرا لهجه بر امده از اين يا برعكس بدانيم و قتي ساختار زباني يكي است فقط برخي كلمات و واژه ها متفاوت بيان ميشود تحت تاثير قرار گرفتن يكي از ديگري بي معني مي شود واين موضوع پررنگ جلوه مي كند كه هر دو لهجه ريشه در يك زبان مشتر ك دارند كه مي توان آن زبان واحد و ريشه ي مشترك را گيلكي يا ديلمي بناميم . جدا از اين مسايل در طول تاريخ با ورق زدن اسناد همواره گيل وديلم در كنار هم بوده اند و اصولن بايد ريشه ي مشتركي داشته باشند و اين خود پيوند زباني مشترك را بين شان تقويت مي كند . اين جدا سازي ظريف با تهي كردن اصالت واقعي زبان ديلمي وسوق دادن آن به سمت زبان تاتي كه اميد وارم سهو ا اتفاق افتاده باشد زيبنده ي سايتي نيست كه نام با ابهت ديلمان را يدك مي كشد . اصولن گيل و ديلم چون شير و شكر در هم آميخته اند و زبانشان امروز چه به لحاظ ساختاري و چه به لحاظ گويش تفاوت آنچناني با هم ندارد وچه اين زبان را ديلمي يا گيلكي بناميم ريشه ي واحد آن مانع از تفكيك كردن آن ميشود چه رسد به آنكه بخواهيم بخشي از اين زبان را به زبان مهجور ديگري حواله دهيم .
اميد وارم كه اين توضيح كوتاه براي رساندن مطلب و اهميت موضوع كفايت كند وسايت ديلمستان هم اين اشتباه فاحش خود را باز سازي كند در صورت لزوم مدارك عديده ديگري بر واهي بودن ناميده شدن زبان ديلمي با عنوان" تاتي" (كه طبق ادعا انگار درسراسر ديلمان بزرگ اين گونه اطلاق شده ) ارايه خواهد شد . فرشاد كاميار http://kandooj.persianblog.com/
15 comments:
آقای فرشاد کامیار گرامی
به سهم خود از حساسیت و توضیح شما سپاسگزارم. این روزها گویی بقول ما گیلک ها " واگردانه سره!" و هرکه بنا به درک محدود و برداشتهای ایلخی از مقوله زبان و گویش و تاریخ اظهار نظرهای " من درآوردی" می کند. گفتن ندارد که همه لهجه ها و گویشهای حداقل محدوده ی گیلان زیر مجموعه زبان گیلکی است. دوستانی که به اظهار نظرهایی از نوع یاد شده " تاتی" می کنند بهتر است به "تاتی تاتی" کردن خود بپدرازند و راه بیافتند سپس نسبت به زبان و فرهنگ و تاریخ یک قوم قلم فرسایی نمایند
بار دیگر از شما فرشاد گرامی تقدیر و سپاسگزاری می کنم
شاید و سبز و سرافراز باشید
با مهر
کیل آوایی
دانشنامه ویکیپدیا:
http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%8A%D9%84%D9%83%D9%8A
فرشاد گرامی
با پوزش از اشتباه تایپی که در آخر کلمه ی " شاد " را " شاید " تایپ کرده ام
فرشاد جان، به جمع گیلانیان خوش آمدی. درباره دیلمان و دیلمی هم باید چند نکته را بر مقاله مفید و روشنگر فرشاد اضافه کنم:
دیلمان، یک اسم مکان است. «دیل» در گیلکی کلمه ای پرکاربرد بوده و «مان» یا «مُن» هم پسوند مکان ساز است. ماننده آن چه در «آله مان» و «لوله مان» داریم.
در واقع دیلمان نام تنها بخشی از مناطق گالش نشین است. و اگر عرب ها تمام گیل ها و گالش ها را «دیلمانی» یا به صورت غلط «دیلمی» می خواندند، دلیل ندارد که ما هم این را سند بگیریم.
عبارت مجعول و عجیب و غریب «زبان دیلمی» که معلوم نیست از کجای چه کسانی به در آمده، همان لهجه «گالشی» است که گالشی هم یکی از لهجه های زبان گیلکی محسوب می شود و هر آدم بی غرض و عاقلی با شنیدن گالشی می تواند بفهمد که همان گیلکی است.
قوم گیلک به دو بخش جلگه نشین (گیله مرد=گیل+آمارد) و کوه نشین (گالش) تقسیم می شوند که دارای زبان و فرهنگ و تاریخ مشترک اند.
با تشکر از این دوست عزیز که زحمت این مطلب رو کشیدن،من خودم هم وقتی این مطلب رو در سایت دیلمستان دیدم تعجب کردم چون تا اونجایی که من می دونم مردم مناطق دیلمان و ییلاقات رودسر و املش مثل همه ی مردم گیلان صحبت می کنند و زبانشان هم گیلکی هست و اصلا چنین مطلبی خنده دار است که بگیم "تاتی"یا هر چیزی به جز گیلکی.باز هم ممنونم
"Gil-ish" is a language,such as Turk-ish,Kurd-ish,Tal-ish,etc.
It covers not only Gilan, but also all"Dilim Mountains:so-called Al-burj" as well as all coastal areas of southern Caspian.
سلام
خسته نباشيد
شما به وجود زبان ديلمي اقرار كرده ايد شايد اين تلنگر سايت ديلمستان براي اقرار شما گيلكان حساس بوده است!!!
من كه اينجوري برداشت مي كنم .يعني با تاتي ناميدن اين زبان ديلمي ()نه گيلكي بودن انرا اقرار گرفته است. حالا برگرديد به ديلمستان ببينيد چقدر قشنگ تحليل و بازسازي كرده است. گويا دنبال واقعيت است نه مصادره مثل شما گيلكان .
خدا قوت
من به سايت ديلمستان سر زدم چيزي كه شما نوشتيد در اونجا پيدا نبود.
احساس ميكنم از روي خودبرتر بيني اين نوشته ايجاد شده است.
تازه من تحقيق كردم زبان ديلمي وجود دارد ولي بخش زيادي مردم به اشتباه يا عادت تاتي ميگن زبانشونو.
خوب واقعيت اينه كه وجود داره.
سايت ديلمستان هم نميخواد تاتي باشه ولي نميشه واقعيت را كتمان كرد.
و مساله ي ديگه اينه كه مردم ديلمان و اون بخشهاي همسايه كه جز رودبارن نميتونن زبان جدايي داشته باشند و عوض شدن لهجه ي مناطق ياد شده به خاطر همون مراودات با مناطق جلگه اي است .
يك دليل براي اين حرفم اينه كه مردم الموت كه جز قزوينند با مردم رودبار و بخشهاي همسايه به يه زبان حرف ميزنن و انتهاي اشكور هم همينطور
به نظر من سايت ديلمستان رو متهم كرديد و زود به قاضي رفتيد .
يه مطلب تو سايت ديلمستان خواندم بد نيست شما هم بخوانيد. به نظر من منطقي است و جالب .
من برداشتم اينه كه شما عجله كرديد.تو سايت ورگ هم از اين عجلتون ردپايي بود.
از امكاناتي مثل سايت ديلمستان بهتر از اينا ميشه استفاده كرد . جبهه نگيريد و ظرفيت شنيدن همه ي حرفا و نظرها را داشته باشيد.
از قرن ها پيش تر كه در كوهستان ديلم نشين حاشيه جنوبي خزر زندگي جريان داشت و تمدن هاي مختلفي را به خود مي ديد در بخش جلگه اي اين ناحيه امكان زندگي كردن وجود نداشت.
به مرور و با تغيير و فراگيري روش هاي جديد، زندگي به جلگه كشيده شده و تا مدتهاي مديدي و تا اين اواخر و در هنگامه حكومت ديلميان بخش اعظمي از زمين هاي جلگه اي هم از آن آنها بوده و باز با تغيير نوع حكومت ها اين روند تغيير كرده و با ايجاد شهرهاي بزرگ و شاه راهها تعريف جديدي از آباداني رقم خورد.
بديهي است زبان نيز تابع اين روند بوده و بهمراه مردم منتقل شده است.
سوالي بزرگ در محافل علمي و حتي عامه مردم وجود دارد و آن ريشه زبانهاي شمالي است.
دايره بحثم را به سرزمين گيل و ديلم و تالش محدود مي كنم .
بسياري از دوستان، گيلكي را ريشه زبان ها و گويش هاي محلي ديلمستان و گيلان مي دانند، در حالي كه اين خلاف اصل فوق است.يادآور مي شوم زماني كه در كوهستان ديلم تمدن هاي بزرگي برپا بود ، مناطق جلگه اي امكان زندگي كردن وجود نداشت.
اينكه نام زبان ها و قوم ها از كجا آمده در گنجايش بحث ما نيست ولي اگر قوم گيلك از كوهستان به جلگه مهاجرت كرده باشد خوب طبعا زبانشان نيز ريشه ديلمي دارد و تحت شرايط خاص و گذشت زمان تغييراتي در آن صورت پذيرفته است و اين امري طبيعي است.
و اگر جز اين باشد يعني مبدا حركت اين قوم از مناطقي ديگر باشد خوب ديلميان سال ها زودتر در اين ناحيه مي زيسته اند و زبان ميهمان نمي تواند زبان مادر باشد.
البته دستبردهاي تاريخي زيادي در اين سرزمين زيبا اتفاق افتاده است. قبل از ايجاد شهرهاي بزرگ و بوجود آمدن زندگي ماشيني دولت ها و تمدن ها در مناطق كوهستاني ايجاد مي شدند.
تا چندي پيش بخش اعظمي از شمال ايران ديلمستان ناميده مي شد و پس از ايجاد مراكز قدرت در مناطق شهر نشين و قدرت گرفتن قوم گيلك نام اين ناحيه به گيلان تغيير يافت.
البته به هيچ عنوان به اين اعتراضي نيست ، امري طبيعي است و نام سرزمين ما به نام قوم اكثريت نهاده شده است. مثل زبان رسمي ما كه اكثر مردم ايران به آن حرف مي زنند.
متاسفانه ديلمستان بزرگ به علت كوهستاني بودن و عدم دسترسي به مراكز اداري كه غالبا در دشت ها و جلگه ها تشكيل شد ، رو به افول گذاشت و هر بخشي از آن به شهرستان يا استاني ديگر واگذار شد.
سخنم با دوستاني است كه زبان مردم ديلمستان بزرگ و حتي بكرترين مناطق آنرا كه همانا رودبار و الموت مي باشد را ريشه گيلكي دانسته كه اين اشتباه محض است.
البته نام "ادعاي واهي " بر آن نمي گذارم چون اطلاعات اندك باعث ابراز چنين اظهارنظرهايي مي شود.
از روزي كه به نظر سايت ديلمستان در مورد زبان مردم ديلم حمله شد ، تصميم گرفتم تحقيقي مفصل در اين خصوص انجام بدهم كه اين يادداشت گزارشي است از آغاز كار.
البته من ايميل هاي زيادي داشتم چه دوستانه و چه ... اما در مقام اين شغل شريف نديدم كه ايميل آنانرا كه معمولا داراي ادبياتي عاميانه است و قابل انتشار نيست را به مانند برخي دوستان عجولانه بر صفحه نخست سايت گذاشته و هيايو كنم. خويشتنداري و تعامل را بر موضعگيري ترجيح مي دهم.
اما در مورد لهجه هاي مختلف در ديلمستان و اينكه چرا بسياري از روستاهاي نزديك به هم تفاوت فاحش گويشي و لهجه اي دارند:
هم اکنون منطقه اشکورات شامل ۷دهستان و ۲۵۲ آبادی از توابع شهرستانهای رودسر واملش از استان گیلان وشهرستان رامسر از استان مازندران به نام :
دهستانهای شوئیل ( سال 1373از اشکورسفلی منفك شده است)- اشکور سفلی و اشکور علیا ( بخش رحیم آباد شهرستان رودسر) - دهستانهای کجید و سمام ( شهرستان املش ) و دهستانهای اشکور و جنت رودبار از شهرستان رامسر تقسیم بندی شده است.
تفاوت هاي زيادي در لهجه هاي هر بخش از اين منطقه كه با شهرستاني خاص در ارتباط است وجود دارد. مخصوصا كاربرد واژه ها .
سفري به روستاي "شوك" داشتم. خانواده اي را ملاقات كردم جالب بود لهجه و كاربرد واژه ها در محاوره پدر و فرزند خانواده تفاوت هاي خاصي داشت.
جويا شدم ، فهميدم فرزند اين خانواده كه از دوستان قديمي بنده هستند از زمان شروع تحصيلات راهنمايي به شهري از مناطق جلگه اي و گيلك نشين كوچ كرده و تا پايان تحصيلات عالي در آنجا بوده است و تاثير لهجه و زبان گيلكي بر زبان فرزند تفاوت هاي آشكاري را با آنچه پدر خانواده تكلم مي كرد ايجاد كرده بود.
پدري كه به علت زندگي در زادگاه خود گويشي دست نخورده تر داشت و واژه هايي آشنا براي من. افعالي مشابه الموتي ها و رودباري ها.
نمي دانم به آسيابر ديلمان رفته ايد من بارها و بارها رفته ام چون بسيار به ما نزديك است و آخرين روستاي بخش ديلمان و در مرز خورگام و ديلمان قرار دارد.
از اين طرف روستاي استلخ كوه روستاي مرزي خورگام است و اين دو روستا روستاي مرزي دو شهرستان رودبار و سياهكل نيز محسوب مي شوند.
تفاوت لهجه اعجاب انگيز است. علت چيست ؟ مگر مي شود دو روستا از يك سرزمين و نژاد اين همه تفاوت زباني داشته باشند؟ بايد بپذيريم كه تغيير زبان و حتي از بين رفتن زبان يك منطقه خيلي راحت صورت مي گيريد همانطور كه زبان آذري پهلوي آذرآبادگان در كمتر از چند ده سال جاي خود را به تركي داد و از بين رفت.(البته در چند روستا بقايايي از آن زبان هنوز وجود دارد)
خورگام ، عمارلو ، ديلمان و رودبار شهرستان چهار بخش از سرزمين ديلم هستند كه سالها در كنار هم - البته از نظر جغرافيايي - زندگي مي كنند. زبان ديلماني ها(نامش هرچه مي خواهد باشد) كاملا قالب گيلكي به خود گرفته است كه با دقت بيشتر ردپاي واژه هايي را مي شود پيدا كرد كه در گيلكي وجود ندارد و بيشتر در مناطق رودبارها ادا مي شود.
آن طرف تر زبان مردم الموت را ببينيد چرا بكر و دست نخورده باقي مانده است؟
شايد اين فرضيه درست باشد كه شباهت زياد دو زبان ديلمي و گيلكي اختلاط آنانرا آسانتر مي كند در حالي كه الموتي ها جز شهرستاني هستند كه با زباني متفاوت يعني فارسي طرف اند و چون اين دو كاملا داراي گرامري متفاوت مي باشند اختلاط شان كمتر صورت مي گيرد . ولي با اين حال اگر پاي صحبت الموتي هايي كه به فارسي صحبت مي كنند بنشينيم ، لهجه مردمان شهر قزوين در صحبت كردنشان نمايان است.
در پي كوبيدن زبان يا گويشي خاص نيستم و ادعاي واهي (بقول بعضي دوستان) هم ندارم بدنبال واقعيت هستم همين و بس.
واقعيت اين است كه اگر دوستان به خود اجازه بدهند و ديلمستان بزرگ را با ديلمان كوچك متفاوت ببينند بخش اعظمي از مردم جنوب و شرق ديلمستان زبان خود را تاتي (حتي اشتباه) مي نامند و وظيفه ماست تا واقعيات را استخراج كرده تا به نتيجه برسيم.
بر اين امر اصرار دارم تفاوت لهجه در نقاط مختلف ديلمستان بزرگ ناشي از ارتباط با شهرستاني است كه سال ها جز آن بوده اند.
شمال ايران زيباست نامش هرچه مي خواهد باشد: ديلمستان ، گيلان ، مازندران ، تالش و ...
ولي حس ميهن دوستي داراي ابعاد مختلفي است مي تواند آنقدر بزرگ باشد كه كهكشان راه شيري را موطن خود بناميم و مي توان آنقدر كوچك باشد كه به خانواده و كوچه و روستا محدود شود.
شايد بعضي از حساسيت ها ما را واداشته ، كه مسائل مهم تر را كنار گذاشته و به ابتداييات بپردازيم.
بديهياتي كه بعضي از انديشه ها فقط به خاطر تكرار چندين ساله فرمتي خاص را به خود گرفته و به هيچ عنواني حاضر به تغيير آن نيستند.
از دوستان مي خواهم اگر نقدي بر نوشته هايم وارد است كه مطمئنم وارد است با احترام متقابل به اظهارنظر پرداخته و در صورت بكار نگرفتن واژه هاي توهين آميز نظرشان را بر روي سايت گذاشته تا همگان استفاده كنند.
و از دوستاني كه در مقابل تاتي ناميدن زبان مردم ديلم موضع گرفتند خواهش مي كنم از نوشته هاي رد و بدل شده خصوصي (ايميل)كه داراي ادبياتي عاميانه است و قابل انتشار نيست ، براي جلب افكار ديگران استفاده نكنند و به حذف آن اقدام نمايند تا بتوانيم با تعاملي بيشتر و در كنار هم خوش و خرم به آباداني سرزمين زيبايمان بپردازيم.
اما سخن آخر:
بهر حال نامي بر زبان مردم ديلمستان بايد نهاد هر چه مي خواهد باشد ما قبول نداريم قسمتي خود را تات ، قسمتي ديگر گالش و بخشي نيز ديلمي بنامند. و اين را هم مطمئنيم كه گماردن نام گيلكي بر زبان ديلميان اشتباه بزرگي است.
و يك تاسف بزرگ:
حساسيت ما شمالي ها و مخصوصا گيلاني ها و مخصوصا گيلك زبان ها نسيت به اقوام ديگر ايراني به زبان بومي خودمان بسيار كم بوده و اگر اين روند ادامه پيدا كند تا چند سال آينده اثري از زبان هاي محلي باقي نمانده و فارسي جايگزين آن خواهد شد.
اينم لينكش:http://deilamestan.com/news_loader/news.aspx?index=43
موفق باشيد و پايدار
يك گيله مرد
سلام
قبول دارم در تمامي گيلان كسي زبان خودش را تاتي نمي داند اما بايد قبول كنيم شباهتهايي بين زبان ديلمان امروزي و مردم طالقان هست.
به طور كلي وقتي به سمت جنوب حركت مي كنيد و به لايه و انبود و سپس الموت مي رسيد اين شباهتها بيشتر هم خود را نشان مي دهدند.
از سوي ديگر زبان مردم ديلمان با زبان مردم رودسر شباهت بسيار بالاتري دارد تا با زبان مردم رشت و لاهيجان
بنابراين به راحتي نيز نمي توان گفت كه زبانن مردم ديلمان نيز تاتي نيست و اين مسئله به ريشه يابي بيشتر نياز دارد
راستي اين كتابها رو من كجا مي تونم پيدا كنم؟؟؟
A great Gilaki resource that you might want to check out: گیلکی wiki browser
اول یک نکته راجع به حرفهای سیاوش عزیز بگویم:
زبان مردم لاهیجان با زبان مردم رودسر خیلی نزدیکتر است تا رشت و در واقع زبان گیلکی لاهیجان و رودسر از یک گویش (شرق گیلانی یا همان بیه پیش)است درحالیکه زبان مردم رشت گیلکی به گویش بیه پسی است
امااینکه زبان مردمان ییلاق نشین شرق گیلان به کدام مناطق در جلگه نزدیکتر است باید گفت که اتفاقا بیشترین نزدیکی بین زبان مردم ییلاق نشین با مردم لاهیجان وجود دارد وکلا آنچه که به اسم گیلکی در لاهیجان و رودسر و شرق گیلان صحبت می شود بسیار نزدیک به گویش کوهستانهای این مناطق است و این تفاوت بقدری نیست که بعضی دوستان برداشت دو زبان متفاوت بکنند و نهایتا در حد یک لهجه است.حال مهم نیست که می خواهید اسم این زبان را چه بگذارید؟مهم این است که بپذیریم این واقعیت را که اینها همه یک زبان هستند.حال چه اول جلگه نشین ان را حرف می زده یا اول کوهستان نشین این را حرف می زده!!
راز ثتل سردار جنگل از سوي تات ها (رضا اسكستاني ) هنوز بر ملا نشده است . تات ها با خالوقربان كرد متحد شد تا سردار جنگل را به قتل برساند و اينك بر گيلك ها و قلمر آنها ادعا ي ارضي دارد ؟؟1! مگر غيرت ما گيلك ها كجا رفته است .؟
من از اهالی شهرستان رودبار هستم از بخش رحمت آباد آن .
می خواستم بگم مردم در اینجا زبانشان را گالشی می دانند. و از نظر لهجه خیلی با مردم خود رودبار وروستاهای اطراف آن تفاوت دارند. در بعضی از روستاهای اطراف رودبار تفاوت لهجه آن قدر زیاد است که خود زبانی دیگر می نماید.
ولی در همین رحمت آباد هم اکثر روستاها با هم تفاوت اندک لهجه ای دارند. اینجا هیچکس خود را گیلک نمیداند نه اینکه گیلکی بد باشد .
ما دراین شهرستان مردمان پا رودبار و انبوه و کلیشم و آن قسمت ها را تات می دانیم.کردها هم مارا گالش خطاب می کنند و گاهی هم به اشتباه تالش!!!
اما آنها را تات می دانند.
مهم این است که همه ما به یک خانواده بزرگ زبانی تعلق داریم و آن خانواده زبانهای ایرانی است.ولی ترک ها وعربها در این دایره قرار نمی گیرند.
جاوید ایران
Post a Comment